Կորնեյ Չուկովսկի | Ֆեոդորայի վիշտը

1

Մաղն է փախչում դաշտերով,

Տաշտը իր հետ քարշ տալով:

Բահերի հետ տնքտնքան

Կացիններն ընկան ճամփա:

 Ցախավելն էլ՝ ա˜յ-հարա˜յ,

Շտապում են սարն ի վար:

Այծ մայրիկը ծանր ու մեծ

Մկկաց ու հարցրեց.

«Ովքե՞ր եք: Ի՞նչ եք անում,

Ես ոչինչ չեմ հասկանում»:

2

Տեսե˜ք, տեսե˜ք, գլխապատառ ու մրոտ

Սլանում է խաչերկաթը՝ մեն մի ոտ:

Դանակները շարժվում են. «Վազի˜ր:

Դե վազի˜ր, վազի˜ր, վազի˜ր, վազի˜ր»:

Կաթսայիկն էլ թե՝ «Էհե˜յ,

Արդո՛ւկ, ի՞նչ է պատահել,

Ես վազում եմ հևիհև

Ու չեմ կարող ինձ պահել»:

Թեյամանն ու սրճեփները ծնգծնգում,

Գլորվում են, ծլնգում են, զրնգում…

Արդուկները վազում են ու կռնչում,

Շրջանցում են ջրափոսերն ու ճչում:

Նրանց ետքից՝ աման-չաման,

Հոպ-պա-լյա˜: Հոպ-պա-լյա˜:

Մի՛ դանդաղեք, փախե˜ք ամա˜ն,

Հոպ-պա-լյա˜: Հոպ-պա-լյա˜:

Բաժակները բախվում իրար, զրնգում են,

Զրը˜նգ-զրը˜նգ, ծլը˜նգ-ծլը˜նգ փշրվում են:

Թավան սողում ու տնքում է շատ տխուր.

«Ո՞ւր ենք փախչում այսպես հապճեպ, ախր, ո՞ւր»:

Բոլորի հետ արագ-արագ

Սլանում են շիշ ու բաժա˜կ,

Պատառաքաղ, գդալ, դանա˜կ,

Սպասքների մի ո˜ղջ բանակ:

Պատուհանից սեղանն ելավ:

Սեղանն ասաց. «Հերի˜ք եղավ»:

Իսկ սեղանին փախստական

Ինքնաեռն է բազմել հսկա,

Հորդորում է ընկերներին,

Որ փախչեն, չմնան գերի:

Փողհարում է ու շտապում.

«Փո˜ւհ-փո˜ւհ-փո˜ւհ: Փո˜ւհ-փո˜ւհ-փո˜ւհ»:

3

Իսկ հետևից՝ փեշը քշտած

Ֆեոդորան է շարժվում շտապ:

«Վա˜յ-վա˜յ-վա˜յ: Վո˜ւյ-վո˜ւյ-վո˜ւյ:

Ո՞ւր եք փախչում, եկեք տուն»:

Եվ տաշտակը խոսեց շարքից.

«Քար գցեցիր դու մեր բախտին»:

Խաչերկաթը ասաց մռայլ.

«Ո՛չ քո ճորտն ենք, ո՛չ էլ ծառան»:

Ափսեներն էլ հախճապակե

Կարծես հերսից պիտի ճաքեն,

Սլանում են ճվճվալով.

«Հետ չենք դառնա, մնա˜ս բարով»:

Ֆեոդորայի կատուները՝

Պոչերը ցից խաթունները,

Ո˜նց են վազում ու շտապում,

Որ բոլորին հետ բերեն տուն.

«Հե˜յ, ափսենե՛ր, նազկտելով

Ո՞ւր եք վազում ցատկոտելով,

Ձեր ի՞նչ գործն է, ա˜յ հիմարներ,

Թռչունների պես սավառնել:

Դուք ջրանցքի մեջ կթափվեք,

Կմոլորվեք ու կխաբվեք,

Մի՛ հեռացեք, վերադարձե˜ք

Վերադարձե˜ք շուտով տուն»:

Ափսեներնին փառք ու պատիվ,

Շրջանցեցին փնթի տատին.

«Լավ է այսպես կորչենք, գնանք,

Քան թե քեզ մոտ վերադառնանք»:

4

Ճամփի եզրին, մոտիկ այգում,

Հավն էր քջուջ անում մարգում.

«Կըռթ-կըռթ, ո՞ւր: Կըռթ-կըռթ, ո՞ւր:

Այդ որտեղի՞ց, դեպի ո՞ւր»:

Այստեղ խոսեց թասը դեղին.

«Մենք կյա˜նք չունենք նրա ձեռին:

Նախատո˜ւմ է նա մեզ

Ու ատո˜ւմ է նա մեզ

Մրոտո˜ւմ է, կեղտոտո˜ւմ է,

Ջարդոտո˜ւմ է նա մեզ»:

«Կո-կո-կո˜: Կե-կե-կե˜:

Վատ տիրոջ ձեռք եք ընկել»:

«Ճիշտ է,-ասաց մի աման,

Մենք այս ինչի՞ ենք նման.

Ջարդոտված ենք ու ծեծված,

Կեղտով, մրով ներծծված:

Բա տակառը ո˜նց է հոտել,

Մեջը լիքը՝ որդ ու գորտեր:

Տաշտի մասին ի՞նչ ասեմ ես,

Բլոճների բույն է կարծես:

Այ թե ինչու այդ կնոջից

Փախանք, ինչպես կեղտոտ որջից,

Ու նրանից փախչելով

Թափառում ենք դաշտերով,

Եվ անամոթ կեղտոտի մոտ

Մենք հետ դառնալ չե˜նք ուզում»:

5

Նրանք փախան, մտան խորքերն անտառի՝

Թաքնվելու ճյուղերի տակ թուփ ու ծառի:

Իսկ խեղճ կինը տխուր-տխուր

Լաց է լինում հոնգո˜ւր-հոնգուր:

Նա կնստեր սեղանի մոտ,

Բայց սեղանն էլ փախավ կեղտոտ:

Ապուր կեփեր անչափ ընտիր,

Բայց դե արի պղինձ գտիր:

Դատարկվել է ր տունը ողջ,

Ի՞նչ մնացին՝ ճանճ ու բլոճ:

Ա˜խ, Ֆեոդորա,

Ա˜խ, Ֆեոդորա Եգորովնա…

Ափսեները՝ առա˜ջ ու առա˜ջ,

Շարժվում են բախտին ընդառաջ:

Թեյամանն ասաց դողալով.

«Ես արդեն չեմ կարող, չեմ կարող»:

Լաց եղավ ափսեն դառնագին.

«Երանի˜ թե հետ դառնայինք»:

Արտասվեց տաշտակը խաղաղ.

«Խեղվա˜ծ եմ, ջարդվա˜ծ եմ, ավա˜ղ»:

Փախչողներից ո՞վ էր՝ ասաց.

«Այնտեղ մեկն ինձ ծանոթ թվաց»:

Տեսան, իրոք, պառավ հալով,

Ֆեոդորան է գալիս լալով:

6

Բայց հրաշք էր կատարվել մի.

Գալիս ու երգում էր մեղմիկ:

Երգից նրա տխո˜ւր-տրտում

Բարություն էր ճառագայթում.

«Ինչ ասեմ ձեզ, որբուկնե˜ր դուք իմ խեղճ:

Թավանե˜ր ու արդուկնե˜ր դուք իմ խեղճ:

Հե՛տ դարձեք, գնացե՛ք հիմա տուն,

Ես կգամ, կլվամ ձեզ մաքուր:

Ես կպրտեմ ձեզ հավեսով,

Ընտիր մոխրով ու ավազով,

Եվ դուք եռման ջրով ցողված,

Կփայլփլեք ու կշողաք»:

Եվ ասաց կողպեքը.

«Ֆեոդորան շա˜տ մեղք է»:

Եվ ասաց հին սանրը.

«Նրա վիճակը ծա˜նր է»:

Եվ խոսեց դանակը.

«Գուցե հետ դառնանք, հը՞»:

Եվ ասաց մի կաթսա.

«Մեր թշնամին չէ սա»:

7

Երկա˜ր, երկա˜ր գուրգուրում էր,

Համբուրում էր նրանց:

Շփո˜ւմ, պրտո˜ւմ, լվանո˜ւմ էր

Ու մաքրո˜ւմ էր նրանց:

«Ա˜խ, սիրելի իմ ամաննե՛ր,

Ձեզ չեմ թողնի անխնամ,

Կփայփայե˜մ, կխնամե˜մ,

Որբուկնե՛ր իմ աննման»:

Ժպտաց շարքը պղինձների,

Աչքով արին ինքնաեռին.

«Դե՛, Ֆեոդո՛րա, իմացի˜ր,

Մենք արդեն քեզ ներեցի˜նք»:

Դրնգացի˜ն,

Զրնգացի˜ն

Ու շարվեցին կրակին,

Որ եփեն ու տապակեն,

Որ Ֆեոդորա Եգորովնան ուտի համե˜ղ թխվածքներ:

Իսկ ավելն ու ցախավելը գո˜հ են, գո˜հ,

Ո˜նց են ավլում, ո˜նց են ավլում բերկրանքով,

Որ փոշի կամ փոշեհատիկ էլ ոչ մի տեղ չմնա:

Ուրախացան աման-չաման,

Հոպ-պա-լյա˜: Հոպ-պա-լյա˜:

Ո˜նց չպարեն, չուրախանան՝

Հոպ-պա-լյա˜:

Իսկ ճեփ-ճերմակ աթոռին,

Ինչպես աքլորը թառին,

Ինքնաեռն է շնչում,

Քլթքլթում է, փչում:

Քլթքլթում է, փլթփլթում է ու տատին է նայում.

«Ա˜խ, Ֆեոդո՛րա, կյանքդ սիրեմ,

Արի քեզ թեյ հյուրասիրեմ,

Խմի˜ր, խմի˜ր, անո˜ւշ արա,

Բարո˜վ վայելես»:

Թարգմանությունը՝ Յուրի Սահակյան

Տես նաև Չուկովսկի Հեքիաթներ