Գրիմ եղբայրներ | Խելոք Էլզան

Ժամանակով մի մարդ է լինում, ունենում է մի աղջիկ, անունը՝ Խելոք Էլզա: Աղջիկը մեծանում, հասակ է առնում, հայրն ասում է.

-Մարդու տալու ժամանակն է:

-Միայն թե ուզող ճարվի,- ասում է մայրը:

Մի օր էլ վերջապես մի մարդ է գալիս հեռուներից, անունը՝ Հանս: Գալիս է Էլզային ուզելու, բայց մի պայման է դնում, որ Էլզան պետք է շատ խոհեմ լինի:

-Օ˜,- ասում է հայրը,- գլուխը լիքն է խելքով:

Իսկ մայրը թե.

-Խոհեմության մասին խոսք չի կարող լինել: Նա ամեն ինչ գիտի, նույնիսկ տեսնում է, թե քամին, ինչպես է փչում, և լսում է, թե ճանճերն ինչպես են հազում:

-Տեսե՛ք, հա˜, եթե պարզվի, որ շատ խելոք չէ, չեմ ամուսնանա հետը,- ասում է Հանսը:

Երբ նստում են ճաշելու, մայրն ասում է.

-Էլզա՛, գնա՛ նկուղ, գարեջո՛ւր բեր:

Խելոք Էլզան սափորն առնում է ու կափարիչը շխկշխկացնելով իջնում նկուղ, որպեսզի ժամանակն արագ անցնի: Իջնում է նկուղ, աթոռը բերում դնում գարեջրի տակառի առաջ, որ չկռանա, մեջքը չցավի: Սափորը դնում է իր առաջ, ծորակը բացում է և աչքը գցում պատերին ու, որպեսզի պարապ չմնա մինչև սափորի լցվելը, սկսում նայել: Նայում է, նայում, հանկարծ գլխավերևում մի քլունգ է նկատում, որ քարտաշները սխալմամբ մոռացած թողած են լինում պատի մեջ ցցված:

Խելոք Էլզան սկսում է ողբալ.

-Բա որ ամուսնանամ Հանսի հետ, տղա ունենամ, տղաս մեծանա, մի օր էլ ուղարկենք նկուղ՝ գարեջուր բերելու, հանկարծ էս քլունգն ընկնի գլխին, սպանի˜:

Լաց է լինում Խելոք Էլզան, ողբում գալիք դժբախտության համար: Իսկ տանը՝ սեղանի մոտ, նստած սպասում են, թե Էլզան գարեջուր է բերելու: Տեսնում են՝ շատ է ուշանում, մայրը սպասուհուն ուղարկում է նրա ետևից.

-Մի գնա՛ նկուղ, տես, թե ինչ է պատահել Էլզային:

Սպասուհին իջնում է նկուղ, տեսնում՝ Էլզան լացուկոծի մեջ:

-Ինչո՞ւ ես լաց լինում, Էլզա՛,-հարցնում է սպասուհին:

-Օ˜հ,-պատմում է նա,- ո՞նց լաց չլինեմ, բա որ ամուսնանամ Հանսի հետ, տղա ունենամ, տղաս մեծանա, գա նկուղից գարեջուր տանելու, էն քլունգը հանկարծ ընկնի գլխին, սպանի˜…

Սպասուհին ապշում է.

-Էս ինչքա˜ն է խելոք մեր Էլզան: Ասում է, նստում է կողքին ու սկսում նրա հետ ողբալ:

Իսկ տանը՝ սեղանի մոտ, նստած սպասում են, թե երբ պիտի բերեն գարեջուրը: Սպասուհին չկա ու չկա: Այդ ժամանակ հայրը սպասավորին ասում է.

-Մի իջի՛ր նկուղ, տես՝ ինչ են անում էլզան ու սպասուհին:

Սպասավորը իջնում է նկուղ, տեսնում՝ Էլզան ու սպասուհին նստած ողբում են: Հարցնում է.

-Ինչո՞ւ եք լաց լինում:

-Օ˜հ,- պատասխանում է Էլզան,- ո՞նց լաց չլինենք: Բա որ ամուսնանամ Հանսի հետ, տղա ունենամ, տղաս մեծանա, ուղարկենք նկուղ՝ գարեջուր բերելու, էն քլունգը հանկարծ ընկնի գլխին ու տեղնուտեղը սպանի˜…

Սպասավորն ասում է.

-Էս ի˜նչ խելոք է մեր Էլզան: -Ինքն էլ է նստում նրանց կողքին ու սկսում լալ:

Իսկ տանը՝ սեղանի շուրջ, նստած սպասում են սպասավորին, բայց նա չկա ու չկա:

Էդ ժամանակ հայրն ասում է մորը.

-Ի՛նքդ իջիր նկուղ, տես՝ ինչ է պատահել Էլզային:

Մայրն իջնում է նկուղ, տեսնում՝ երեքով նստած լաց են լինում: Հարցնում է, թե ինչու են լալիս, Էլզան պատմում է, թե իր ապագա զավակը հանկարծ կարող է զոհ դառնալ քլունգին: Տղան գարեջուր կլցնի, իսկ քլունգը հանկարծ կընկնի նրա գլխին:

-Վա˜յ, էս ի˜նչ խելոք է մեր Էլզան,- ասում է մայրն ու նստում նրանց կողքին, ինքն էլ սկսում լաց լինել:

Հայրը սպասում է, սպասում, տեսնում է՝ կինն էլ չի վերադառնում, սիրտն էլ շատ է գարեջուր ուզում, ասում է.

-Ես իջնեմ նկուղ, տեսնեմ՝ ինչ եղավ Էլզան:

Իջնում է նկուղ, տեսնում՝ իրար կողքի շարված բոլորը դառը-դառը լաց են լինում: Իմանում է՝ պատճառը Էլզայի երեխան է, որ օրերից մի օր նա ունենալու է, և որ հնարավոր է՝ քլունգը ընկնի նրա գլխին, սպանի, եթե նա գարեջուր բերելու համար գա ու նստի քլունգի տակ: Նա էլ է զարմանում.

-Վա˜հ, էս ինչքա˜ն խելոք է մեր Էլզան,- ինքն էլ է նստում ու նրանց հետ լաց լինում:

Փեսացուն շատ է սպասում, բայց որ տեսնում է՝ ոչ մեկը չի վերադառնում, մտածում է. «Երևի ներքևում ինձ են սպասում: Գնամ տեսնեմ՝ ինչ են անում»: Իջնում է, տեսնում՝ հինգն էլ նստած լաց են լինում, այնպես սրտակոտոր, մեկը մյուսից աղեկտուր:

-Էդ ի՞նչ է, դժբախտությո՞ւն է պատահել,- հարցնում է նա:

-Ա˜խ, սիրելի՛ Հանս,- պատասխանում է Էլզան: -Բա որ ամուսնանանք ու մի տղա ունենանք, նա էլ մեծանա, ուղարկենք նկուղից գարեջուր բերելու, նա էլ գա նստի քլունգի տակ, քլունգն էլ հանկարծ ընկնի, սպանի երեխայի˜ն: Բա ի՞նչ անենք, որ լաց չլինենք:

-Դե՛, իմ տնտեսությունը վարելու համար սրանից ավելի մեծ խելք պետք չէ: Էլզա՛, դու էնքան խելոք ես, որ ես ամուսնանում եմ քեզ հետ,- ասում է նա, բռնում աղջկա ձեռքը, տանում վերև, հարսանիք են անում:

Էդպես ապրում են Հանսն ու էլզան միասին, մի օր էլ Հանսն ասում է.

-Կնի՛կ, ես գնում եմ փող վաստակելու, մեզ հարկավոր է մի քիչ փող ետ գցել, իսկ դու գնա՛ դաշտ, արտը հնձի՛ր, որպեսզի հաց էլ ունենանք:

-Լա՛վ, սիրելի՛ս, կանեմ:

Հանսը գնում է, իսկ Էլզան համով շիլա է եփում ու իր հետ տանում դաշտ: Հասնում է դաշտ, ու ինքն իրեն հարցնում.

-Առաջ ի՞նչ անեմ, հնձե՞մ, թե՞ ուտեմ: Լավ կլինի նախ ուտեմ:

Ամբողջ շիլան կուշտ ուտում է ու էլի հարց տալիս իրեն.

-Հիմա՞ ինչ անեմ, հնձե՞մ, թե՞ քնեմ: Լավ կլինի նախ քնեմ,- ասում է ու պառկում, արտի մեջ քնում:

Հանսը տուն է գալիս, սպասում, իսկ Էլզան չկա ու չկա: Նա մտածում է. «Էս ի˜նչ խելոք է Էլզան, ի˜նչ աշխատասեր, ո՛չ տուն է գալիս, ո՛չ մի բան է ուտում»:

Իրիկնադեմին Հանսը գնում է դաշտ՝ տեսնի, թե ինչքան է հնձել կինը. տեսնում է՝ արտը բոլորովին հնձած չէ, իսկ կինը արտի մեջ պառկած քնած է: Վազում է տուն, թռչուն որսալու բոժոժավոր ցանցը բերում գցում է Էլզայի վրա, իսկ նա չի զգում: Հետո գնում է տուն, դուռը փակում, նստում, սկսում աշխատել: Երբ արդեն թունդ մթնում է, Խելոք Էլզան արթնանում է ու, հենց որ տեղից վեր է կենում, բոժոժներն սկսում են զնգզնգալ, ամեն մի քայլի հետ բոժոժները զնգզնգում են: Վախենում է, սկսում մտածել, թե ինքն իսկապե՞ս Խելոք Էլզան է: Սկսում է ինքն իրեն հարցնել. «էս ե՞ս եմ, թե՞ ես չեմ»: Ու չի իմանում՝ ինչ պատասխան տա, բավական ժամանակ մնում է շիվար կանգնած. վերջապես մտածում է. «Գնամ տուն, հարցնեմ՝ էս ե՞ս եմ, թե՞ ես չեմ, տնեցիք անպայման ճիշտը կիմանան»:

Վազում է տուն, տեսնում՝ դուռը փակ է: Պատուհանը ծեծում է ու հարցնում.

-Հա՛նս, Էլզան տա՞նն է:

-Հա՛,- պատասխանում է Հանսը,- տանն է:

Էլզան վախենում է ու ասում.

-Ա˜խ, տե՛ր Աստված, ուրեմն էս ես չեմ,- վազում է, ուրիշ դռներ ծեծում:

Մարդիկ լսում են բոժոժների զնգզնգոցն ու չեն ուզում դուռը բացել, ու էդպես էլ նա ոչ մի տեղ ապաստան չի գտնում:

Էլզան թողնում, փախչում է գյուղից: Էդ օրվանից էլ ոչ ոք նրան չի տեսնում:

Թարգմանությունը ռուսերենից՝ Ամալյա Ղուկասյան

Տես նաև Գրիմ եղբայրներ Հեքիաթներ