Չարլզ Դիքենս | Օլիվեր Թվիստի արկածները | համառոտ

Օլիվեր Թվիստը ծնվել է աշխատանքային տանը: Մայրը հասցրել է միայն մեկ հայացք գցել նրա վրա և մահացել է: Մինչև ինը տարեկան դառնալն այդպես էլ չի հաջողվում պարզել, թե ովքեր են տղայի ծնողները:

Մանկությունը ծանր է: Չգիտի, թե ինչ բան է քաղցր խոսքը: Գիտի միայն, թե ինչ է քաղցը, զրկանքները և ծեծը: Աշխատանքային տնից Թվիստին որպես աշակերտ հանձնում են մի դագաղագործի: Այստեղ նա ծանոթանում է մանկատան մի տղայի՝ Նոե Քլեյփոլի հետ, որը լինելով ավելի ավագ և ավելի ուժեղ, անվերջ ստորացնում է Օլիվերին: Թվիստը դիմանում է այս ստորացումներին և վիրավորանքներին: Բայց երբ Քլեյփոլը վիրավորական արտահայտություն է անում նրա մոր հասցեին, ծեծում է նրան: Օլիվերին պատժում են, և նա փախչում է դագաղագործից:

Ուղևորվում է Լոնդոն: Յոթերորդ օրը հասնում է Բարնետ քաղաքը, որտեղ ծանոթանում է ցնցոտիներ հագած իր հասակակցի՝ Ջեկ Դաուկինսի կամ Ճարպիկ Խաբեբայի հետ: Սա կերակրում է նրան և բերում է գողոնքի գնորդ, լոնդոնյան գողերի և խարդախների կնքահայր ծեր հրեա Ֆեջինի մոտ: Սա խոստանում է Օլիվերին արհեստ սովորեցնել, իսկ հիմա հանձնարարում է տղային հանել գողացված թաշկինակների վրայից նշանները: Արհեստի առաջին դասը յուրացնելու համար գնում է գողության Ճարպիկ Խաբեբայի և Չարլի Բեյթսի հետ, սակայն, տեսնելով, թե ինչպես են սրանք գողանում մի ջենթլմենի թաշկինակը, վախեցած փախչում է, և նրան բռնում են: Սակայն ջենթլմենը կարեկցանքից դրդված՝ հրաժարվում է բողոքից և իր մոտ է վերցնում տղային: Թվիստը հիվանդանում և ընկնում է անկողին: Միսթր Բրանլոուն և նրա տնտեսուհի միսիս Բեդուինը խնամում են նրան և զարմանում հյուրասենյակի պատից կախված դիմանակարին պատկերված կնոջ հետ տղայի նմանության վրա:

Ֆեջինը, վախենալով, որ Օլիվեր Թվիստը կմատնի իրեն, առևանգում է նրան: Ուզում է նրան գող դարձնել և ամբողջովին ենթարկել իրեն: Ֆեջինը բանտից նոր դուրս եկած Բիլ Սայքսին է հանձնում Օլիներին, որպեսզի սա տանի նրան «գործի»: Պետք է թալանել հարուստ տուն, և Սայքսին անհրաժեշտ է նիհար տղա, որը ներս մտնելով պատուհանից, կբացի կողոպտիչներին դուռը:

Օլիվերը որոշում է տան մեջ հայտնվելով աղմուկ բարձրացնել և ոտքի հանել տան բնակիչներին: Բայց նա չի հասցնում: Կիսով չափ պատուհանի մեջ մտած՝ նրա ձեռքը վիրավորում են: Սայքսը դուրս է հանում նրան և քարշ է տալիս իր հետ արնոտ տղային, բայց հետո գցում է ճանապարհին՝ չիմանալով՝ ո՞ղջ է տղան, թե՞ մեռած: Օլիվերը իրեն քարշ է տալիս դեպի տան շքամուտքը: Տան բնակիչները՝ Միսիս Մեյլին և նրա ազգականութհին՝ Ռոզը, անկողին են պառկեցնում տղային և բժիշկ են կանչում: Հրաժարվում են ոստիկանություն հանձնել նրան:

Այդ ժամանակ աշխատանքային տանը, որտեղ ծնվել է Օլիվերը, մեռնում է ծեր պառավը, որը խնամում էր նրա մորը: Ծեր Սալլին կանչում է վերակացու միսիս Կորնիին և խոստովանում է, որ գողացել է ոսկե իրը, որը մեռնող կինը խնդրել էր պահել, քանզի այդ իրը կստիպի մարդկանց ավելի լավ վերաբերվել իր տղային: Չհասցնելով ավարտել իր միտքը՝ Սալլին մահանում է: Միսիս Կորնիի ձեռքին է մնում գրավադրման թուղթը:

Ֆեջինը անհանգստացած է Սայքսի բացակայությամբ և Օլիվերի ճակատագրով: Նենսիի՝ Սայքսի ընկերուհու ներկայությամբ անզգուշորեն բղավում է, որ Օլիվերն արժե հարյուրավոր փաունդներ: Նենսին հարբած ձևանալով՝ հետապնդում է Ֆեջինին և լսում նրա զրույցը ոմն Մոնքսի հետ: Պարզվում է, որ Ֆեջինը գող է սարքում Օլիվերին այդ մարդու պահանջով: Ֆեջինը խոստանում է նրան գտնել Օլիվերին՝ ողջ կամ մեռած:

Այդ ընթացքում Մոնքսը զուր ժամանակ չի կորցնում: Օլիվերի ծննդյան քաղաքում գտնում է միսիս Կորնիին, որն արդեն ամուսնացել է և դարձել միսիս Բամբլ: Քսանհինգ փաունդով գնում է նրանից ոսկե քսակը, որը ծեր Սալլին հանել է Օլիվերի մահացած մոր մարմնից: Քսակն ունի ոսկե մեդալիոն, որի մեջ դրված է երկու մազափունջ և ամուսնական մատանի: Մեդալիոնի ներսի կողմի վրա քերված է «Ագնես» անունը: Կա նաև թվական, որը տարով համընկնում է Օլիվերի ծննդյան տարվա հետ: Մոնքսը նետում է քսակը գետը: Վերադառնալով պատմում է այդ մասին Ֆեջինին, և Նենսին դարձյալ ականջ է դնում նրանց:

Նենսին շտապում է լեդի Մեյլիի կացարանը և ամեն բան պատմում է Ռոզին:

Ռոզը չգիտի, թե ում դիմի խորհրդի համար: Օգնում է պատահականությունը: Օլիվերը փողոցում հանդիպում է միսթր Բրաունլոյին և իմանում է նրա հասցեն: Երկուսով գնում է միսթր Բրաունլոյի մոտ, որը լսելով Ռոզին, գործին մասնակից է դարձնում նաև բժիշկ Լոսբերնին, իր ընկեր միսթր Գրիմուիգին և միսիս Մեյլիի որդուն՝ Հարրիին, որը սիրում է Ռոզին: Այդ զգացմունքը փոխադարձ է: Որոշում են, որ Նենսին պիտի նրանց ցույց տա Մոնքսին:

Նենսին կարողանում է տնից դուրս գալ միայն մեկ շաբաթ հետո: Սկզբում նրան չի թողնում Սայքսը, իսկ հետո Ֆեջինը, որն ի վերջո բաց է թողնում աղջկան, սակայն հրամայում է իր նոր աշակերտին՝ Նոե Քլեյփոլին հետևել իրեն: Լսելով Քլեյփոլի հաշվետվությունը՝ Ֆեջինն ընկնում է ցասման մեջ: Նա կարծում էր, թե Նենսին նոր սիրեկան է գտել, սակայն գործը շատ ավելի բարդ է: Ֆեջինը որոշում է պատժել Նենսիին Սայքսի ձեռքերով: Ասում է Սայքսին, որ Նենսին մատնել է իրենց բոլորին: Սայքսը գազանաբար սպանում է աղջկան:

Այդ ընթացքում Բրաունլոուն վարում է սեփական քննությունը: Նենսիից ստացած լինելով Մոնքսի նկարագիրը՝ նա վերականգնում է տարիներ առաջ տեղի ունեցած դրաման: Մոնքսի հայրը Բրաունլոյի վաղեմի ընկերն է: Դժբախտ է եղել ամուսնության մեջ, նրա որդին արատավոր հակումներ ուներ և այդ մարդը թողնում է իր ընտանիքը: Սիրահարվում է երիտասարդ Ագնես Ֆլեմինգին: Գործերով հեռանում է Հռոմ և այնտեղ վաղաժամ վախճանվում է: Նրա կինն ու որդին նույնպես գալիս են Հռոմ: Թղթերի մեջ գտնում են նամակ, որը հասցեագրված է Բրաունլոուին: Այստեղ է Ագնեսի կտակը: Նա խնդրում է սիրելի Ագնեսին միշտ կրել քսակը և մեդալիոնը: Իր կնոջը և որդուն նա թողել է ութհարյուրական փաունդ, իսկ մնացյալ ողջ ունեցվածքը Ագնեսին և իրենց ծնվելիք որդուն, որը կկարողանա ստանալ իր բաժինը չափահաս դառնալուց հետո: Պարտադիր պայման է նաև այն, որ այդ որդին չպիտի խայտառակած լինի իրեն որևէ արատավոր արարքով: Պարզվում է, որ Ագնեսի հայրը մահացել է վշտից, Ագնեսին կորցնելուց հետո: Ագնեսն ուներ նաև կրտսեր քույր: Դա Ռոզն է:

Մոնքսը տասնութ տարեկանում թալանել էր մորը և փախել: Վարում էր արատավոր կյանք: Նրա մայրը մահից առաջ պատմել էր նրան կտակի մասին և Մոնքսը փորձում է իրագործել իր դիվային նախագիծը, որին կյանքի գնով խանգարեց Նենսին:

Միսթր Բրաունլոուն ստիպում է Մոնքսին հեռանալ Անգլիայից: Նա որդեգրում է Օլիվերին: Բիլ Սայքսը մեռնում է՝ տառապելով անմաքուր խղճից: Նրան չեն հասցնում ձերբակալել: Իսկ Ֆեջինը մահապատժի է ենթարկվում:

Տես նաև Դոմբի և որդի, Դեյվիդ Կոպերֆիլդի կյանքը, Պիկվիկյան ակումբի հետմահու գրառումները և Մեծ հույսեր