Յան Ամոս Կոմենսկի «Մեծ դիդակտիկա» համառոտ

Յան Ամոս Կոմենսկու «Մեծ դիդակտիկա» մեթոդական տրակտատը գրվել է չեխերեն, իսկ հետո թարգմանվել է լատիներեն: Գլխավոր դրույթները կարելի է ներկայացնել ստորև բերված ցանկի տեսքով:

Մարդու կրթությունը պիտի սկսվի նրա կյանքի գարնանը, այսինքն՝ մանուկ հասակից:

Առավոտյան ժամերը ավելի օգտակար են ուսման համար: Կրթության նյութը հարկ է համապատասխանեցնել կրթություն ստացողի տարիքին և ընկալման հնարավորություններին:

Դասավանդվող նյութը՝ դասագրքերը և ձեռնարկները, պատրաստվում են նախապես:

Իրական առարկաները հարկ է անցնել նախքան ձևական առարկաները:

Նախ հարկ է ներկայացնել օրինակները, իսկ հետո՝ կանոնները:

Դպրոցներում պիտի լինի կարգ ու կանոն, որպեսզի տվյալ առարկան աշակերտները ուսումնասիրեն միևնույն ժամին:

Հարկ է այնպես բաշխել կրթական ծրագրի նյութը, որպեսզի յուրաքանչյուր հաջորդ դաս ընդլայնի նախապես ստացած գիտելիքը:

Դասավանդվող յուրաքանչյուր լեզու, յուրաքանչյուր գիտություն պիտի ներկայացվի նախ հիմունքների մակարդակում, որպեսզի աշակերտները հետագայում կարողանան պատկերացնել այն իր ամբողջության մեջ:

Պատանիների կրթությունը հարկ է սկսել վաղ: Միևնույն առարկան պիտի դասավանդի միևնույն ուսուցիչը: Ուսուցչի հսկողության տակ պիտի նախ շտկվեն բարքերը:

Բոլոր հնարավոր եղանակներով պետք է երեխաների մեջ արթնացնել գիտելիքի և ճանաչողության բուռն ձգտում:

Դասավանդման մեթոդը պիտի հեշտացնի առարկայի յուրացումը և չառաջացնի ձանձրույթ և խորշանք առարկայի նկատմամբ:

Ամեն գիտություն պիտի ամփոփված լինի սեղմ, սակայն ճշգրիտ կանոնների մեջ:

Ամեն կանոն հարկ է շարադրել սակավ, բայց դիպուկ բառերով:

Ամեն կանոն պիտի ուղեկցվի բազմաթիվ օրինակներով, որպեսզի երևա դրա կիրառության բազմազանությունը:

Հիմնավորապես պետք է ուսումնասիրվեն միայն այն առարկաները, որոնք օգտակար են:

Հաջորդող ամեն բան պիտի հիմնվի նախորդողի վրա:

Ամեն բան հարկ է ամրապնդել վարժությունների միջոցով:

Ամեն բան հարկ է ուսումնասիրել հետևողականորեն՝ կենտրոնացնելով ուշադրությունը կոնկրետ մի բանի վրա:

Առարկան հարկ է շարունակել ուսումնասիրել մինչև այն կյուրացվի:

Դպրոցն առանց կարգապահության ջրաղաց է առանց ջրի:

Կարգապահության առաջին օրինակը ինքը ուսուցիչն է:

Դասավանդվող ամեն բան հարկ է մատուցել որպես իրական և օգտակար իրողություն:

Դասավանդվող առարկան հարկ է մատուցել ուղիղ և ոչ թե զարտուղի եղանակներով:

Ամեն բան հարկ է մատուցել իր պատճառահետևանքային կապերի մեջ:

Նախ ներկայացվում է ընդհանուրը, հետո՝ մասերը:

Հարկ է ներարկել պատանուն բոլոր առաքինությունները, առանց բացառության:

Ժուժկալությունը հարկ է ներարկել ողջ ուսման ընթացքում:

Արիությունը թող սովորեն հաղթահարելով իրենք իրենց՝ խուսափելով չափազանցությունից և սանձելով կրքերը:

Պատանիները կարող են աշխատելու սովորություն ձեռք բերել, եթե զբաղվեն որևէ հետաքրքիր և լուրջ գործով:

Առաքինության զարգացումը հարկ է սկսել վաղ տարիքից, որպեսզի արատը չտիրի հոգուն:

Հարկ է հեռու պահել երեխաներին արատավոր մարդկանց ընկերակցությունից:

Բայց քանի որ անհնար է կատարելապես մեկուսացնել նրանց ամեն տեսակ շփումներից, չար բարքերից նրանց պաշտպանելու համար անհրաժեշտ է կարգապահություն:

Տես նաև Յան Հուս, Մարտին Լյութեր և Յոհան Գոտֆրիդ Հերդեր