Արթուր Շնիցլեր «Իմաստունի կինը» համառոտ

Պատմողը ծովափնյա հանգստավայրում է և մտադիր է երկար մնալ այդտեղ ու լավ հանգստանալ: Նա նոր է դարձել գիտության դոկտոր, իսկ կինը, որին նա ուշադրության նշաններ էր հղում, ամուսնացել է ուրիշի հետ: Զգում է, որ իր կյանքի մի ամբողջ գլուխ անցյալում է: Սակայն նոր հանդիպումը ցրում է հանգստանալու նրա բոլոր հույսերը: Նա հանդիպում է երիտասարդ մի կնոջ, որն իր փոքր երեխայի հետ է, և ճանաչում է նրան: Դա մի քանի տարի առաջ իր կյանքից անհետացած Ֆրեդերիկան է: Հիշում է, թե ինչպես էր ժամանակ անցկացնում Ֆրեդերիկայի ամուսնու՝ իր պրոֆեսորի տանը: Նորից իրեն սիրահարված է զգում: Նրանք բաժանվեցին, որովհետև պրոֆեսորը մի անգամ տեսավ նրանց միասին: Յոթ տարի Ֆրեդերիկայից ոչ մի լուր չուներ: Եվ ահա նրանք հանդիպել են: Չեն համարձակվում խոսել այն դրվագի մասին: Առագաստանավով զբոսանք են կատարում և դուրս են գալիս մի փոքրիկ կղզի, որտեղ բացատրվում են: 

Ֆրեդերիկան ասում է, որ այսքան տարի սպասել է նամակի: Հերոսը ապշած է: Այսքան տարի նրան տանջում էր վախը Ֆրեդերիկայի ամուսնու հանդեպ: Ինչպե՞ս չի կարող Ֆրեդերիկան հասկանալ, որ նա չէր կարող գրել: Ֆրեդերիկան պատմում է, որ այն ժամանակ, երբ հերոսը փախավ, ամուսինը վերադարձել է հերոսի փախուստից շատ ժամեր հետո: Քանի դեռ սա պատմում է, հերոսը զգում է, որ ինչ-որ բան սառչում է իր կրծքում: Սիրելիի փոխարեն հերոսը տեսնում է իր առաջ օտար կնոջ: Հերոսը մտածում է, որ Ֆրեդերիկան երբեք էլ չի իմացել, որ պրոֆեսորը տեսել է իրենց: Պարզվում է, պրոֆեսորը այսքան տարիներ ապրել է կնոջ հետ և չի ասել, որ տեսել է նրան հերոսի առաջ ծնկի իջած և նրա դեմքը համբուրելիս: Հերոսը հասկանում է, որ ամուսինը ներել է կնոջը, իսկ կինը լուռ կրում է իր ներվածության ծանր լուծը:

Ֆրեդերիկան հանկարծ դադարում է նրա համար տենչալի լինել: Նա տեսնում է ուրվական, որին շրջապատում է ներման մառախուղը: Եվ նա որոշում է, որ իրավունք չունի ասել Ֆրեդերիկային ճշմարտությունը և հանել նրա վրայից այդ սարսափը: Ֆրեդերիկան ոչինչ չի հասկանում և շարունակում է ճռվողել իր սիրո մասին, իսկ հետո իրիկնային հանդիպում է նշանակում նրան: Հերոսի դեմքի ապշած արտահայտությունը նա դնում է երջանկության նշանի տեղ:

Նույն երեկո հերոսը գնացքով մեկնում է՝ պատկերացնելով, թե ինչպես է Ֆրեդերիկան սպասում իրեն ծովափին: Բայց նրան երևում է ոչ թե իրական կին, այլ լուռ ուրվական: 

Տես նաև Վիկտոր Հյուգո «Փարիզի Աստվածամոր տաճարը», Ստենդալ «Կարմիրն ու սևը» և Ստեֆան Ցվայգ «Շախմատային նովել»